Oorlogsmonumenten
Je kommen ze op de meest onverwachtse plakken tegen. Voak ien n park of plantsoen, mor sums ok midden ien t bos. Ien feberwoarie hadden we n wandeltocht ien e buurt van Veenhuzen. t Leit wel over de grens van t Westerkwartier, mor et i-der mooi. We liepen deur n slim nat natuurgebied, over n bospad ien et Tiesingabosje. Dit bospad was vroeger de deurgoande weg van Veenhuzen noar Oosterwolde. Dat is nog te zien aan e grode bomen laangs et pad. Aan dit mooie pad het zich ien oorlogstied een vreselek drama ofspeuld.
Op mien wandeling zag ik n monument ien t bosje. Et bleek een herdenkingsmonument veur Taeke Schuilenga te wezen. Ik ken et verhoal wel over de moord op Schuilenga, mor dat et doar op dat bospad gebeurd is, doar werd ik even stil van. Dat je zulfs hier, buiten de grenzen van t Westerkwartier, de gevolgen van e terreur van Pier Nobach uut Doezum tegenkommen!
As de oorlog uutbrekt op 10 mei 1940 loat de beschuutfabrikant Schuilenga uut Surhusterveen dudelek merken dat-er anti Nazi is. Toen de kerkeleke jongelingenverenegingen stoppen mosten, werden alle biebels en psalmboekjes verstopt ien beschuutkisten op e grode zolder van e beschuutfabriek.
t Was ok wel bekend dat Schuilenga bij de groep verzetsmensen heurde. Op 29 oktober 1943 gingen een aantal van die verzetsmannen op pad om Pier Nobach om zeep te helpen. t Liep heul aans dan ze docht hadden, de zeun van Pier, Herman Nobach, werd doodschoten ien ploats van zien pa.
Zes doagen loater werd Taeke Schuilenga arresteerd en noar t Scholtenshuus brocht. Dit was de wroak van Pier Nobach. t Wrange is dat de mannen vroeger bij mekoar op school zeten hadden.
Ien e oavend van 4 november werd Taeke ien n auto metnommen ien e richting van Oosterwolde en argens onderweg doodschoten. n Dag loater wordt zien liggoam ien n geut, bij de weg laangs, vonden.
Ok ien Grodegast is n herdenkingsmonument ien t plantsoen aan e G.P. Beukemalaan.
Op e cirkelvörmege steen is t gemeenteleke woapenschild aanbrocht en de tekst op e steen is “OPDAT WIJ NIET VERGETEN”. Achter dizze ronde steen stoan zes kleine zuiltjes, elk met n joartal der op, van 1940 t/m 1945. Aan weerskanten van die kleine zuiltjes stoan nog twee grodere zuilen. De linker zuil is ter nagedachtenis aan e oorlog ien Nederlands Indië van 1946 t/m 1949. Op e rechter zuil worden zeuven noamen vermeld van mannen die omkommen binnen ien e 2e wereldoorlog. Alle mannen kwammen uut e gemeente Grodegast en binnen zunder enege vörm van proces doodschoten, de meesten op aangeven van Pier Nobach. Gerrit Pieter Beukema is één van die mannen.
Gerrit Pieter Beukema, geboren ien Grodegast ien 1903. Hij was n ambtenoar op t secretarie van e gemeente Grodegast. Ien e oorlog was er actief bij de Landeleke Organisatie veur hulp aan onderdukers. Deur zien wark op t gemeentehuus kon er makkelek de persoonsbewiezen, die elkeneen toen neudeg had, vervalsen en aan minsen geven die een neudeg hadden.
Ok Beukema werd slachtoffer van e beestachtege woede van Pier Nobach. n Dag noa de moord op Herman Nobach werd Beukema van huus hoald deur het moord commando en ien e berm van e Munnikeweg, bij Ollekerk doodschoten.
Ien Doezum stijt “De Leeuw” op t Kerkplein, et monument i-der om alle oorlogsslachtoffers te herdenken. Veur de Doezumers binnen dit o.a. Albert Krijthe, Lubbe Renkema en Jan Pera. Dizze dörpsbewoners binnen doodschoten deur SD’er Lehnhoff as vergelding veur t bedreigen van Anne Haan, die de boerderij van Pier Nobach huurde. Noabestoanden van dizze vermoorde mannen binnen elk joar bij de 4 mei herdenkingen, net as de kiender van groep 7 en 8 van de Remmelt Booy School. Zij hemmen t monument adopteerd.
Elk joar binnen we op 4 mei weer 2 minuten stil, meestal bij zo’n monument, ieder met zijn eigen gedachten.
En de boodschap is en blift: ‘Dat wij t niet vergeten!’
Leneke Struiksma
Mientje : ‘ Ien oorlog is de woarheid altied slachtoffer nummero 1!’
