Twee minuten stilte in het Westerkwartier: ’Vrijheid is niet vanzelfsprekend’
WESTERKWARTIER - Op zaterdag 4 mei herdenkt Nederland de oorlogsslachtoffers van de Tweede Wereldoorlog, in oorlogssituaties en tijdens Nederlandse vredesmissies. Om 20:00 uur zal het daarom volledig stil zijn in het land. Ook in het Westerkwartier zal er worden stilgestaan. Niet alleen bij de oorlogsslachtoffers, maar ook bij gesneuvelde plaatsgenoten, vliegeniers en verzetsstrijders. De herdenkingsmomenten worden mogelijk gemaakt door de plaatselijke 4 mei comités. Dat zijn er maar liefst zeventien in de gemeente Westerkwartier. Ze maken deel uit van een gezamenlijk initiatief: 4 mei Comités Westerkwartier. Jan Willem Hesselink is de coördinator: ‘Het is heel belangrijk om te blijven herdenken. Zeker in deze tijd, waar we hier in vrijheid mogen leven.’
Het idee om de comités te laten samenkomen, kwam eigenlijk voort uit de gemeentelijke herindeling, vertelt Hesselink. ‘Elk dorp organiseerde een herdenking op zijn eigen manier. Dat zijn veel verschillende plaatsen en manieren van herdenken. Vandaar dat we afspraken een keer met z’n allen te vergaderen. Tijdens die vergadering kwamen we erachter dat we eigenlijk nauwelijks dingen wisten van elkaar. En dat is jammer. Daarom komen we nu twee keer per jaar samen en vertellen we elkaar over de gebeurtenissen in alle dorpen.’ Naast dat het een mooie manier van herdenken is, is het ook praktisch voor alle comités. ‘Ieder dorp blijft zijn activiteiten voortzetten en behoudt daarbij zijn eigen identiteit. Maar we blijven op de hoogte van elkaar door die contactmomenten.’
Naast de jaarlijkse herdenkingen, heeft 4 mei Comités Westerkwartier ook iets anders mogelijk gemaakt. Zo bedachten zij namelijk een fietstocht langs QR-plaquettes, monumenten en bordjes die in de gemeente verspreid staan om te herdenken aan de oorlog. Dat initiatief begon ooit in Zuidhorn en Aduard, maar is inmiddels uitgebreid tot ongeveer vijftig QR-codes die altijd bekeken kunnen worden, dus niet alleen op 4 mei. ‘Tijdens coronatijd konden er geen herdenkingen plaatsvinden zoals we dat nu doen’, blikt Hesselink terug. ‘We hebben daarom als alternatief voor de herdenkingsbijeenkomsten zes fietsroutes bedacht ter nagedachtenis aan de Tweede Wereldoorlog.’ Inwoners en andere belangstellenden van alle leeftijden kunnen dan op eigen initiatief (een deel van) deze route fietsen om op deze manier toch stil te staan bij de herdenking van de Tweede Wereldoorlog. De fietstocht gaat langs monumenten en bordjes met QR-plaquettes. De QR-plaquettes leiden naar de website www.WKregister.nl. Daar kunnen belangstellenden de namen en informatie vinden over verzetsstrijders, militairen, joden en burgers die tijdens de Tweede Wereldoorlog zijn omgekomen in en rondom het Westerkwartier. De fietsroutes zijn uitgezet in Aduard, Grijpskerk en omstreken, Marum-Trimunt, Marum-Noordwijk, Grootegast-Oldekerk, Zevenhuizen-Leek-Tolbert.
In de meeste plekken in het Westerkwartier hebben de 4 mei comités een herdenking georganiseerd. Ook in Niezijl, vertelt Dina Pool, die samen met Ina Haveman en Nel Martini in het 4&5 mei Comité van Niezijl zit. ‘We verzamelen op 4 mei om 19:30 uur in dorpshuis ’t Schanshuus en gaan dan gezamenlijk naar de Hervormde kerk. Fractievoorzitter Geertje Dijkstra-Jacobi zal ook aanwezig zijn voor de kranslegging.’ Bijzonder is dat er dit jaar ook een film zal worden vertoond, die is gemaakt door Sander Blom uit Aduard. De shortfilm ‘Cornelia’ vertelt het verhaal van Cornelia Johanna van den Berg–van der Vlis, de enige vrouw tussen 290 mannen op het Friese verzetsmonument. ‘We hadden de film tijdens de vergadering van de 4 mei Comités Westerkwartier bekeken. Het was zo bijzonder, dat we het ook graag tijdens onze herdenking wilden tonen.’ Volgens Pool is het vanzelfsprekend dat we jaarlijks herdenken. ‘We zetten ons hiervoor in, omdat ook wij vinden dat we niet mogen vergeten. We mogen onze ogen niet sluiten voor de Tweede Wereldoorlog en wat er daarna is gebeurd. Ook niet voor wat er op dit moment speelt. Vrijheid is niet vanzelfsprekend’, vindt Pool. ‘Maar soms lijken we ons dat niet te beseffen.’
In Zuidhorn begint de herdenking om 19:15 uur bij het oorlogsmonument in het Wilhelminapark. Aansluitend volgt Theater na de Dam in Hotel in ‘t Holt, een initiatief dat is georganiseerd door de Rederijkerskamer Eendracht Zuidhorn. Verschillende Zuidhorners en streekgenoten dragen daar gedichten en verhalen voor. Andere plaatsen en dorpen in de gemeente zullen ook een eigen herdenking houden. In Niekerk zal burgemeester Ard van der Tuuk aanwezig zijn. Ook daaruit blijken de verschillende vormen van bijeenkomsten, waarbij één ding centraal staat: stilstaan en herdenken. Dat is ook het allerbelangrijkst, volgens Hesselink: ’Het is essentieel dat we blijven herdenken. De verhalen die zich hebben afgespeeld mogen niet worden vergeten en moeten worden doorgegeven. Niet alleen voor de gebeurtenissen van het verleden, maar ook voor die in de toekomst.’
Halfstok
Op 4 mei hangen in Nederland de vlaggen halfstok als teken van eerbied en respect voor oorlogsslachtoffers. Het Nationaal Comité 4 en 5 mei roept alle inwoners op om net als vorig jaar op 4 mei de gehele dag de vlag halfstok te hangen (van zonsopgang tot zonsondergang). Op 5 mei mag de nationale vlag (zonder wimpel) van zonsopkomst tot zonsondergang in top.
